Wynagrodzenie za pracę podlega ochronie. Wyjątek od tej zasady stanowi instytucja potrącenia. Zgodnie z art. 87 k.p. z wynagrodzenia (po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych) można potrącić sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych lub na pokrycie innych należności, nadto zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi oraz kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p. Potrącenia takie nie wymagają zgody pracownika. Ważne, by były dokonywane w wymienionej kolejności i w granicach określonych przez kodeks. Potrącenie innych należności wymaga każdorazowo zgody pracownika. Wymogi w tym zakresie reguluje art. 91 k.p.
Zgoda na piśmie
Pierwszym z nich jest wymóg wyrażenia zgody na piśmie. Mimo że przepis nie zastrzega formy pisemnej pod rygorem nieważności, taką właśnie sankcję przypisuje się jej niedochowaniu (por. wyrok SN z 1.10.1998 r., I PKN 366/98). Odnosi ona skutek wstecz i oznacza, że dokonanie potrąceń bez pisemnego oświadczenia pracownika nastąpiło bezprawnie.
Określenie kwoty potrącenia
Drugim istotnym wymogiem skutecznego potrącenia jest określenie wysokości kwoty, do jakiej może ono nastąpić. Zgoda pracownika nie może być „blankietowa”. Musi odnosić się do konkretnej, znanej pracownikowi należności, wynikającej ze świadomości istnienia i wielkości długu, oraz skonkretyzowanej kwoty (por. wyrok SN z 5.05.2004 r., I PK 529/03). Owa konkretyzacja może nastąpić poprzez wskazanie określonej kwoty lub procentowo.
Limit potrącenia
Trzecią rzeczą, o której należy pamiętać, to limity potrąceń. Bez względu na wysokość kwoty objętej zgodą pracownika potrącenie może być dokonane wyłącznie do tzw. kwoty wolnej od potrąceń. Odpowiada ona wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a w przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy – proporcjonalnego do etatu) w razie potrąceń należności na rzecz pracodawcy albo 80 % tego wynagrodzenia przy potrącaniu innych należności.
Moment wyrażenia zgody
Zgoda na potrącenie może być udzielona zarówno przed, jak i po jego dokonaniu. Przepis nie wymaga bowiem, by zawsze była wyrażona uprzednio. Zgoda może być wyrażona następczo pod warunkiem jednak, że pracownika ma tego świadomość i zgadza się na potrącenie, ponieważ uznaje dług i kieruje się usprawiedliwionymi przesłankami (np. chce uniknąć procesu o zasądzenie tej należności) (por. wyrok SN z 3.08.2012 r., I BP 2/12). W praktyce możliwość odebrania następczej zgody od pracownika może okazać się przydatna. Niemniej jednak, z punktu widzenia pracodawcy, chcąc mieć pewność skutecznego i ważnego potrącenia mniej wątpliwym rozwiązaniem jest odebranie od pracownika zgody jeszcze przed jego dokonaniem.
Autor:
Agnieszka Śniegowska, radca prawny w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Zobacz w mediach:
http://kadry.infor.pl/kadry/wynagrodzenia/ochrona_wynagrodzenia/artykuly/674735,zgoda_pracownika_na_potracenie_z_wynagrodzenia_za_prace.html
Pobierz w PDF:
Zgoda_pracownika_na_potrącenie_z_wynagrodzenia_za_pracę.
Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer – adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
+48 668 017 220
e-mail: j.mizinska@ghmw.pl
