Ustalenie właściwej chwili, w której dochodzi do przedłożenia wspólnikom planu przekształcenia jest istotną kwestią na tle regulacji procedury przekształcenia. Pozostaje ona w ścisłym związku z momentem ustalenia wartości bilansowej majątku spółki. Niedopełnienie w tym zakresie wymogów ustawowych skutkować będzie wadliwością sporządzonego planu przekształcenia, a tym samym – podstawą odmowy dokonania przez sąd wpisu do rejestru spółki przekształcanej.
Procedurę przekształcenia spółek handlowych uregulowana jest w art. 551 i następnych ustawy z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1578 ze zm., dalej jako „Kodeks” lub „k.s.h.”). W art. 556 k.s.h. ustawodawca wprowadził listę czynności, jakie należy podjąć do skutecznego przeprowadzenia całego procesu. Jednym z najistotniejszych elementów jest odpowiednie (zgodne z przepisami Kodeksu) przygotowanie przez zarząd spółki przekształcanej planu przekształcenia. Powinien on zawierać co najmniej (art. 558 § 1 k.s.h.):
- ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej, przy czym konieczne jest, aby wartość ta została ustalona na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia;
- określenie wartości udziałów albo akcji wspólników zgodnie ze sprawozdaniem finansowym sporządzonym dla celów przekształcenia na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie wspólnikom planu przekształcenia, przy zastosowaniu takich samych metod i w takim samym układzie, jak ostatnie roczne sprawozdanie finansowe.
Do planu przekształcenia należy dołączyć: projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki, projekt umowy/statutu spółki przekształconej, wycenę składników majątku spółki przekształcanej (aktywów i pasywów) oraz wspomniane powyżej sprawozdanie finansowe sporządzone dla celów przekształcenia (art. 558 § 2 k.s.h.).
W dalszej kolejności plan przekształcenia (wraz z załącznikami) podlega obligatoryjnemu badaniu przez biegłego rewidenta pod względem jego poprawności i rzetelności (art. 559 § 1 k.s.h.). Obowiązkiem biegłego jest zatem m.in. zbadanie, czy plan został sporządzony zgodnie z wymogami przewidzianymi w art. 558 § 1 k.s.h. Biegłego wyznacza sąd rejestrowy na wniosek spółki przekształcanej. Jednocześnie sąd zakreśla termin na wydanie szczegółowej pisemnej opinii, który nie może przekraczać 2 miesięcy od dnia wyznaczenia (art. 559 § 4 k.s.h.).
Treść dalszych przepisów Kodeksu wskazuje, że następnym krokiem w procedurze przekształcenia jest dwukrotne zawiadomienie wspólników o zamiarze powzięcia uchwały o przekształceniu, o którym mowa w art. 560 k.s.h. Zawiadomienie powinno zawierać istotne elementy planu przekształcenia oraz opinii biegłego rewidenta, a także powinno określać miejsce i termin, w którym wspólnicy spółki przekształcanej mogą się zapoznać z pełną treścią planu i załączników, a także opinią biegłego rewidenta.
Jak wynika zatem z treści tego przepisu, zawiadomienie nie obejmuje przedstawienia planu przekształcenia wspólnikom. Nie dochodzi wówczas do „przedłożenia” planu przekształcenia, a jedynie „zawiadomienia” wspólników o zamiarze powzięcia uchwały w sprawie przekształcenia. Niektóre sądy przyjmują jednak odmienne stanowisko i uznają, że zawiadomienie wspólników, o którym mowa w art. 560 § 1 k.s.h. jest równoznaczne z przedłożeniem planu, o którym mowa w art. 558 § 1 pkt. 1) k.s.h.
Jednak już w świetle literalnego brzmienia przepisów wydaje się rzeczą oczywistą, że „zawiadomienie” wspólników, o którym mowa w art. 560 k.s.h. nie jest czymś tożsamym z „przedłożeniem” wspólnikom planu przekształcenia, o którym mowa w art. 558 § 1 pkt 1) k.s.h. Stanowisko przeciwne, prezentowane w niektórych orzeczeniach sądowych, jest błędne z co najmniej kilku powodów:
- ustawodawca celowo posługuje się w przepisach Kodeksu odmiennymi czasownikami „przedłożenia” i „zawiadomienia”. Przyjęcie, że oba wyrażenia są tożsame (jednoznaczne) pozostawałoby w sprzeczności z zasadą „racjonalnego ustawodawcy”, który powinien posługiwać się konsekwentnie tożsamymi pojęciami, jeżeli określonym zwrotom przyznaje to samo znaczenie;
- przyjęcie takiego stanowiska oznaczałoby, że procedura przekształcenia byłaby niemożliwa do przeprowadzenia. Wartość bilansowa majątku spółki przekształcanej musi zostać ustalona na określony dzień w miesiącu poprzedzającym przedłożenie planu przekształcenia wspólnikom (art. 558 § 1 pkt. 1) k.s.h.), a zatem pomiędzy ustaleniem wartości bilansowej a przedłożeniem planu wspólnikom może ustawowo minąć miesiąc (jeżeli bilans zostanie sporządzony na ostatni dzień miesiąca), a maksymalnie dwa miesiące (jeżeli bilans zostanie sporządzony na pierwszy dzień miesiąca). „Zmieszczenie się” w tak krótkim terminie ze wszystkimi czynnościami (m.in. zebranie danych finansowych spółki, sporządzenie planu przekształcenia w oparciu o dane finansowe, wystąpienie z wnioskiem o wyznaczenie przez sąd biegłego rewidenta, oczekiwanie na wydanie opinii) byłoby de facto niemożliwe, gdyż w dużej mierze zależałoby od pracy osób trzecich (sądu, biegłego), na co spółka przekształcana nie ma żadnego wpływu;
- ponadto, treść art. 560 § 1 i § 2 k.s.h. wyraźnie wskazuje, że w zawiadomieniu zamieszcza się istotne elementy planu przekształcenia i opinii biegłego, co oznacza, że w chwili zawiadomienia wspólników spółka musi już dysponować opinią biegłego. Biegły bada m.in. poprawność sporządzonego planu, a więc jego zgodność z art. 558 k.s.h. Tym samym nieracjonalne wydaje się stanowisko prezentowane przez niektóre sądy rejestrowe, że dopiero w chwili zawiadomienia wspólników (art. 560 k.s.h.) dochodzi do przedłożenia im planu przekształcenia. Zadaniem biegłego jest zbadać poprawność sporządzonego planu, a więc m.in. to, czy wartość bilansowa majątku spółki przekształcanej została ustalona w odpowiednim terminie zgodnie z art. 558 § 1 pkt. 1) k.s.h. Rewident nie mógłby przeprowadzić prawidłowego badania, gdyby przedłożenie planu przekształcenia następowało w momencie zawiadomienia, o którym mowa w art. 560 k.s.h., ponieważ do zawiadomienia dochodzi już po wydaniu opinii przez biegłego (na co wyraźnie wskazuje treść § 2 tego artykułu);
Należy wobec tego przyjąć, że do przedłożenia wspólnikom planu przekształcenia dochodzi przed wydaniem przez biegłego rewidenta opinii, a w konsekwencji przed zawiadomieniem wspólników, o którym mowa w art. 560 k.s.h. Pojęcia „zawiadomienia” o zamiarze powzięcia uchwały w sprawie przekształcenia i „przedłożenia” wspólnikom planu przekształcenia są odrębnymi czynnościami procedury przekształcenia, które nie powinny być ze sobą utożsamiane.
Autor: Michał Lipski, aplikant radcowski w Kancelarii GHMW – Gach, Hulist, Prawdzic Łaszcz – radcowie prawni spółka partnerska.
Pobierz PDF:
Kiedy_dochodzi_do_przedłożenia_wspólnikom_planu_przekształcenia
