W praktyce niejednokrotnie zdarza się, że po latach funkcjonowania wspólników w ramach jednego podmiotu, szczególnie w sytuacjach konfliktowych, pojawia się potrzeba rozdzielenia dotychczasowej działalności pomiędzy wspólników, tak aby w dalszej kolejności każdy z nich miał możliwość już samodzielnego działania. Sposobów i konstrukcji prawnych prowadzących do tego celu jest wiele. Może to być prosta umowa zbycia określonych składników majątkowych powiązana np. z umorzeniem udziałów/akcji wspólnika „wychodzącego” w spółce, lub też np. przeniesienie określonych aktywów spółki do spółki stanowiącej własność drugiego ze wspólników. Sposoby te wymagają oczywiście gruntownej analizy pod kątem konsekwencji podatkowych, oraz opracowania optymalnej docelowej struktury.
Inną możliwością jaka mogłaby prowadzić do podziału spółki pomiędzy wspólników jest konstrukcja podziału przez wydzielenie. Konstrukcja ta – przy odpowiednim przygotowaniu dokumentacji prawnej oraz przy odpowiednim jej przeprowadzeniu – prowadzić mogłaby zarówno do podziału wspólników jak i podziału majątku spółki. Zaznaczyć należy, że model ten może być wykorzystany tylko w przypadku podziału spółek kapitałowych tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej. Te tylko rodzaje spółek zgodnie z przepisami prawa mają możliwość przeprowadzenia wskazanej procedury.
Na czym polega podział przez wydzielenie?
Generalnie podział przez wydzielenie polega na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub spółkę nowo zawiązaną. W praktyce oznacza to, że spółka dzielona przenosi cześć swojego majątku na inny podmiot, (już istniejący lub nowo zawiązany), w zamian za udziały lub akcje w tym podmiocie wydawane wspólnikom/akcjonariuszom spółki dzielonej. Z taką operacją związane jest również obniżenie kapitału zakładowego w spółce dzielonej, która przenosi część swojego majątku na inny podmiot i umorzenie udziałów/akcji wspólników lub akcjonariuszy otrzymujących udziały/akcje w nowym podmiocie (art. 529 § 1 pkt 4) KSH).
Czy można podzielić wspólników?
Oczywiście standardowo, najczęściej spotyka się podziały przez wydzielenie stanowiące jedynie formułę podziału majątku spółki dzielonej, gdzie wspólnicy/akcjonariusze spółki dzielonej stają się także wspólnikami/akcjonariuszami spółki do której przeniesiona została część majątku spółki dzielonej.
Pojawić się może w tym miejscu pytanie czy wszyscy dotychczasowi wspólnicy/akcjonariusze spółki dzielonej muszą stać się również wspólnikami/akcjonariuszami spółki przejmującej?
Odpowiedzi na to pytanie udziela poniekąd analiza przepisów Kodeksu spółek handlowych. Trzeba tutaj zwrócić uwagę w szczególności na treść art. 534 KSH określającego treść planu podziału – podstawowego dokumentu prawnego określającego zasady dokonania podziału spółki. Przepis ten w treści § 1 pkt 8) wymienia jako element obowiązkowy podanie informacji o podziale między wspólników dzielonej spółki udziałów lub akcji spółek przejmujących lub spółek nowo zawiązanych oraz o zasadach tego podziału bez dalszego określenia szczegółów owego podziału. W szczególności przepis ten nie wprowadza żelaznej zasady, iż wszyscy wspólnicy/akcjonariusze spółki dzielonej muszą być jednocześnie wspólnikami/akcjonariuszami spółki przejmującej. Jak się wydaje możliwa do przeforsowania jest teza, iż plan podziału spółki może – zgodnie oczywiście z wolą zainteresowanych – wskazywać, jacy konkretnie wspólnicy/akcjonariusze spółki dzielonej staną się wspólnikami/akcjonariuszami spółki przejmującej.
Co na to doktryna?
Pogląd taki znajduje oparcie w doktrynie prawniczej. Zwrócić należy uwagę, iż m.in. A. Szumański stwierdza, że „podział przez wydzielenie polega na przeniesieniu tylko części majątku spółki dzielonej na już istniejącą lub na nowo zawiązaną spółkę kapitałową (art. 528 § 1 zd. 4 KSH), zwaną spółką wydzielaną, za udziały lub akcje, które spółka wydzielana (przejmująca lub spółka nowo zawiązana) wydaje wszystkim bądź niektórym wspólnikom (akcjonariuszom) spółki dzielonej(…)” (prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. dr hab. Janusz Szwaja, dr Monika Tarska, prof. dr hab. Robert Zawłocki Kodeks spółek handlowych. Łączenie, podział, przekształcenie spółek. Przepisy karne. Komentarz do artykułów 491 – 633. Tom IV. rok wydania 2012, wyd. 3, C.H. Beck). Autor ten przychyla się również do stanowiska, iż plan podziału może określić w takim wypadku skład osobowy wspólników/akcjonariuszy spółki dzielonej i przejmującej. Na podobnym stanowisku stoi M. Rodzynkiewicz argumentując, że: „przepis ten [tj. art. 531 § 5 KSH] nie stanowi bowiem, że wszyscy wspólnicy (akcjonariusze) spółki dzielonej stają się z dniem podziału (wydzielenia) w odpowiednich proporcjach wspólnikami (akcjonariuszami) w każdej ze spółek przejmujących (nowo zawiązanych), ale że stają się wspólnikami (akcjonariuszami) w spółce wskazanej w planie podziału” (Mateusz Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. 4 Warszawa 2012, wyd. LexisNexis).
Podsumowanie
Nasze doświadczenie wskazuje, że procedura podziału przez wydzielenia może być jednym z możliwych wariantów prowadzących zarówno do podziału majątku spółki dzielonej jak i jej wspólników. Uzyskanie udziałów/akcji przez wspólnika/akcjonariusza w spółce przejmującej wiązać się bowiem będzie w takiej sytuacji z obniżeniem kapitału zakładowego spółki dzielonej i umorzeniem akcji/udziałów takiego wspólnika/akcjonariusza w tym podmiocie. Tym samym wspólnik/akcjonariusz przestanie być wspólnikiem/akcjonariuszem spółki dzielonej, a w zamian za to stanie się właścicielem spółki przejmującej podmiotu od razu wyposażonego w interesujące go składniki majątkowe należące dotychczas do spółki dzielonej. Spółka przejmująca, na mocy art. 531 KSH przejmuje również, co do zasady, prawa i obowiązki określone w planie podziału wstępując w nie pod tytułem ogólnym na zasadzie sukcesji uniwersalnej. Nie ma zatem potrzeby odrębnego regulowania przejścia tych praw i obowiązków w odniesieniu do każdego, konkretnego składnika majątku i związanych z tym uzyskiwania zgód wierzycieli, czy też zawierania umów przeniesienia własności nieruchomości w formie aktu notarialnego. Niewątpliwą też zaletą w/w konstrukcji prawnej w porównaniu np. do aportu określonych składników majątkowych do spółki założonej przez drugiego wspólnika/akcjonariusza jest doprowadzenie do sytuacji, w której oba podmioty tj. spółka dzielona jak i przejmująca pozostają zupełnie niezależne kapitałowo od siebie. Nie ma zatem potrzeby podejmowania jakichkolwiek dalszych dodatkowych działań prawnych w celu definitywnego „rozdzielenia” wspólników i ich majątków.
Przeprowadzenie takiej transakcji wymaga dodatkowo analizy skutków podatkowych oraz przygotowania dokumentacji prawnej, pozwalającej na zoptymalizowanie takiej transakcji pod kątem podatkowym. Pamiętać bowiem należy, że możliwe jest takie ukształtowanie transakcji by stała się ona interesująca dla wspólników również pod kątem podatkowym, co stanowi dodatkowy atut tego typu transakcji.
Autor:
Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Dominik Cheda, aplikant radcowski, Kancelaria GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.
Zobacz w mediach:
http://www.portfel.pl/pl/e-wydanie
http://www.ghmw.pl/jak-podzielic-spolke-pomiedzy-jej-wspolnikow/
Pobierz w PDF:
Jeśli byliby Państwo zainteresowani przeanalizowaniem tej kwestii prosimy o kontakt z naszymi ekspertami.
Osoby kontaktowe:
Joanna Mizińska, adwokat
partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer – adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
tel. 12 633 13 38
tel. kom: 668 017 220
e-mail: j.mizinska@ghmw.pl
